yörüngeler listesi ne demek?
çeşitleri aşağıda listelenmiştir:
Merkeze bağlı sınıflandırma
- :
Bir merkezi etrafındaki yörüngedir.
’nun
galaksi merkezi civarında bu tip bir yörünge takip eder.
- :
civarındaki .
Bizim ’de birçok yapay
ve
gibi, tüm ,
ve
bu tarz bir yörüngede yer
alırlar. gibi doğal
ise
yerine kendi ana gezegenlerinin yörüngesinde dönmektedirler.
- :
merkezli yörüngelerdir. Örnek olarak
ve
verilebilir. Şu an için yaklaşık olarak 2,666
merkezli yapay uydu bulunmaktadır.
- :
’ın doğal uyduları veya
çevresinde dönen gibi ’ı
merkez alan yörüngelerdir.
- : (selenosentrik yörünge)
Merkezinde ’ın bulunduğu yörüngelerdir.
İrtifaya bağlı sınıflandırma
- (ADY):
İrtifası 160–2,000 (100–1,240
) arasında değişen .
- (ODY):
2,000 (1,240 )
irtifadan başlayarak hemen altına, 35,786
(22,240 )
yüksekliğe, kadar çıkan .
- (JY): Üzerinde
yer alan cismin dönüş hızının, ’nın kendi
ekseni civarındaki dönüş hızıyla aynı olduğu
merkezli yörünge.
-
(YDY): 'den daha yüksek irtifaya
sahip (35,786 /22,240
üzeri) yörüngelerdir.
Yörünge eğikliğine bağlı sınıflandırma
- : göre
0 olmayan yörüngelerdir.
- : Her bir
dönüşünde gezegenin her iki kutbunun üzerinden veya yaklaşık
üzerinden geçen yörüngedir. Yani bu yörüngelerin
tam veya yaklaşık olarak
90 .
- Kutupsal : Üzerinde yer
alan cismin her bir geçişinin
aynı güneş zamanına denk geldiği yaklaşık . Görüntü alan yapay
uydular için her bir geçişinde gölge durumunun aynı olması
nedeniyle kullanışlı bir yörüngedir.
- :
Referans bir düzleme göre 0
olan yörüngelerdir.
- Ekliptik yörünge''': düzleme
göre .
- Ekvatoryal yörünge: ’a göre
.
- :
göre yaklaşık 0 olan
yörüngelerdir. Bu yörünge, bir uydunun ekvatora yakın bölgelerde
bulunan yer istasyonlarını ziyaret ettiği zamanlar arasındaki süreyi
kısaltır.
Dışmerkezliğe bağlı sınıflandırma
- :
0 olan ve yol olarak bir
daireyi takip eden .
- :
0 ile 1 arasında olan ve
yol olarak bir elips takip eden .
- :
irtifasında
ise seviyesinde olan
.
- : Bir uzay
aracını eş düzlemli iki arasında transfer etmeye
yarayan yörünge. İlk yörüngeden çıkarken ve ikinci yörüngeye
otururken uygulanan iki itici kuvvet (ve dolayısıyla hız
değişimi) ile transfer gerçekleştirilir. İsim babası ’dır.
- : 1 olan yörüngelerdir.
üzerinde bulunan cismin hızı eşittir ve dolayısıyla herhangi bir
gezegenin yer çekimsel kuvvetinden kurtulabilirler. Yörünge
üzerindeki cismin hızı arttırıldığı takdirde, geçer.
- : Cismin kaçış
hızına sahip olduğu ’nin diğer adı (genel
anlamda cisim gezegenden uzaklaşıyorken kullanılabilir) .
- :
Cismin kaçış hızına sahip olduğu ’nin diğer adı (genel
anlamda cisim gezegene yaklaşıyorken kullanılabilir) .
- : 1’in üzerinde olan
yörüngelerdir. Bu tip yörüngelerde bulunan cisim daha büyük bir hıza sahiptir ve
dolayısıyla herhangi bir gezegenin yer çekimsel kuvvetinden kurtulup
sonsuza giden bir yol izleyebilirler.
Eşzamanlılığa bağlı sınıflandırma
- : Uydunun
yörünge periyodunun, yörüngesinde olduğu cismin kendi ekseni
etrafındaki dönüş hızına eşit oluğu yörüngedir (Dünya’nın ki: 23
, 56 , 4.091
).
- (YEY):
Dünya civarında dönen 35,786 km (22,240 miles) irtifaya sahip
yaklaşık .
-
(YİY): sıfır olan
dairesel . Bu yörüngede
yer alan bir cisim, yerdeki sabit bir gözlemciye gökyüzündeki
sabit bir nokta şeklinde görülecektir.
- : için
bir diğer isimdir. Yazar ’a ithafen bu şekilde
isimlendirilmiştir.
- : Dış merkezliği
yüksek olan, 63.4° sahip
. Yörünge
periyotları bir yıldız gününe eşittir (Dünya için: 23
, 56 , 4.091
). Bu tür bir yörüngede yer alan cisim
yörüngedeki büyük zamanını civarında döndüğü gezegenin istenilen bir
bölgesi üzerinde geçirir. geçişler
kısadır.
- :
Yörünge periyodu, civarında döndüğü gök cisminin kendi ekseni
etrafındaki dönüş hızının yarısı kadardır. Dünya için periyodu
yaklaşık 12 saat olan ve yaklaşık 20,200 km (12,544.2 mil)
irtifadaki dairesel bir yörünge bu tür içerisinde ele alınabilir.
- : halidir. Dünya için
yaklaşık 12 saatlik bir periyoda sahip bu yörüngelerin
geçişleri kısadır.
- :
YEY/YİY’den daha yüksek irtifaya sahip depolama/elden çıkarma amaçlı
kullanılan yörüngelerdir. Elden çıkarma yörüngesi ile aynı
anlamdadır. Uydular batıya doğru sürüklenir.
- :
YEY/YİY’e yakın irtifada, aşağısında yer alan yörüngelerdir. Uydular
doğuya doğru sürüklenir.
- : için kullanılan birkaç yüz kilometre
üzerinde bulunan yörüngelerdir. Görevi biten uydular bu yörüngeye
taşınır.
- : ’nin eşanlamlısı.
- : ’nin eşanlamlısı.
- :
’ın yıldız günü olan 24.6229 saate eşit bir
yörünge periyodu ile civarında dönen
yörünge.
-
(MİY): sıfır olan kutupsal
düzlemdeki dairesel .
yüzeyinden yaklaşık 17,000
(10,557 ) yüksekliğe
sahiptirler.
- :
Yörüngedeki cismin dönüş periyodunun ’in
kendi ekseni civarındaki dönüş periyodu ile aynı olduğu ’dir. Yörüngenin
yarıçapı yaklaşık 24,360 (0.1628
)’dir ki, bu da
’ün yörünge yarıçapının yarısından biraz
daha az bir rakama tekabül eder.
Özel sınıflandırma
- :
İrtifasının ve ,
yörüngede yer alan uydunun gezegen üzerindeki bir noktadan her bir
geçişini aynı yerel zamana denk getirecek şekilde seçildiği
yörüngelerdir. Bu tip bir yörüngede uydu devamlı olarak aynı
miktarda ışığına maruz kalacaktır. Görüntü
alan ve hava tahmin
uyduları için kullanışlı bir yörüngedir.
- : ’ın
yörüngesi. Ortalama irtifası 384,403 kilometre (238,857 mil) olan,
- .
Sanki yörünge sınıflandırması
- : Yerdeki bir
gözlemciye belli bir gezegeni merkez alan yörünge gibi gözükmesine
rağmen, gerçekte gezegenin ki ile aynı olan yörüngelerdir. Örnek
olarak 3753 Cruithne ve 2002 AA<sub>29</sub>
verilebilir.
- : Uzay aracının
atmosferik sürükleme nedeniyle kararsız olan bir yörüngeye geçişi.
- (ATY)
- : Eğikliği 90°’den
az olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde döndüğü gezegen
ile aynı yönde dönmesini sağlayan yörünge.
- : Eğikliği
90°’den fazla olan yörünge. Başka bir deyişle cismin çevresinde
döndüğü gezegen ile ters yönde dönmesini sağlayan yörünge. ele
alındığında az sayıda uydu fırlatılır. Çünkü bu tarz
bir fırlatışta harcanacak yakıt miktarı yapılacak fırlatışlarda
harcanacak olana nazaran çok daha fazladır. Bunun sebebi ise roket
Dünya’dan fırlatılırken aracın Dünya’nın dönüş yönüne bağlı olarak
halihazırda doğu yönünde bir hız bileşenine sahip olmasıdır.
- ve : civarındaki yörüngelerdir.
Lagrange noktaları sağdaki diyagramda ve gösterilmiştir. Bu noktalar
civarındaki yörüngede cisimler görece pozisyonlarını koruma
özelliğine sahiptir. L1 noktası görüşünün
sabit olması gereken Güneş gözlem uydularında kullanılır. L2 noktası
civarındaki yörüngeler ise hem Dünya hem de Güneş’i arkasına alması
gereken uydular için kullanılır. Bu sayede uydu hem Dünya ve Güneş
kaynaklı radyasyondan korunur hem de hassas ekipmanları için pasif
bir soğutma sağlamış olur. Wilkinson Microwave Anisotropy Prob’u ve
James Webb Uzay Teleskop’u örnek olarak gösterilebilir.
Diğer
Kaynakça
Orijinal kaynak: yörüngeler listesi. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Kategoriler